ลอบดักปลา

หมวด : อื่นๆ

ประวัติความเป็นมา

ลอบ เป็นเครื่องมือจับปลาที่ทีมาแต่สมัยโบราญ พื้นที่ตำบลสองห้อง เป็นที่ราบลุ่ม มีหนองน้ำหลายแห่ง ประชาชนในหมู่บ้านประกอบอาชีพการเกษตร จึงได้คิดค้นเครื่องมือหาปลาที่มีอยู่ในหนองน้ำธรรมชาติ ลอบ เป็นเครื่องมือดักจับปลาที่สานด้วยไม้ไผ่ ใช้หวาย หรือ เถาวัลย์รัดโครงไม้ ลอบมีช่องว่างให้ปลาว่ายเข้าไปติดอยู่ภายใน ลอบที่ใช้อยู่ในพื้นบ้านมีอยู่ 3 ประเภท คือ ลอบนอน ลอบยืน และลอบกุ้ง  ลอบนอน ใช้ดักปลาสำหรับน้ำไหล มักจะมีหูช้างอยู่ที่ปากลอบด้วย โดยใช้แผงเฝือกต่อจากหูช้างทั้งสองข้างกั้นขวางแม่น้ำ ลำคลอง วางลอบอยู่ในแนวนอน ลอบนอนมีลักษณะเป็นทรงกระบอก ก้นลอบเป็นรูปรี ๆ สามารถปิดเปิดเอาปลาออกทางก้นลอบได้ ลอบนอนมีความยาวตั้งแต่ 1 – 2 เมตร เหลาซี่ไม้ไผ่กลม ๆ ประมาณ 20 ซี่ มัดด้วยหวาย เถาวัลย์ หรือลวด ไม้ไผ่แต่ละซี่ห่างกันเกือบถึง 3 เซนติเมตร หากจะดักปลาตัวเล็กก็เรียงซี่ไม้ไผ่ให้ชิดกัน ปากลอบดักปลาทำงา 2 ชั้น เมื่อปลาว่ายเข้าไปแล้วจะว่ายออกมาอำไม่ได้เพราะติดงากั้นไว้ ลอบนอนใช้กับน้ำไหลไม่ต้องใช้เหยื่อล่อ ลอบนอนอีกประเภทหนึ่งใช้กับน้ำนิ่งในฤดูที่ปลาวางไข่ตามริมหนองน้ำ เรียกว่า ลอบเลาะ เวลากู้ลอบนอนก็จะเปิดฝาลอบส่วนก้นออก เปิดฝาเทปลาใส่ข้องได้ทันที ลอบยืน ใช้ดักปลาในน้ำลึก ลอบยืนมีหลายรูปแบบหลายขนาด อาจจะเล็กหรือใหญ่ต่างกัน ลอบยืนบางชนิดเมื่อวางตั้งแล้วจะสูงท่วมหัวคน ลอบกุ้ง ใช้ลอบนอนหรือลอบยืนก็ได้ แต่การสานซี่ไม้ไผ่จะต้องมีระยะชิดกัน ไม่ให้กุ้งลอดออกไปได้

อัตลักษณ์(เอกลักษณ์)/จุดเด่นของผลิตภัณฑ์

เทคนิคการวางลอบหรือการลงต้อนลอบเป็นเครื่องมือที่ทำจากไม้ไผ่สานเป็นรูปกลม ขนาดกว้างตั้งแต่ 1 คืบ ถึง 1 เมตร ยาวประมาณ ครึ่งเมตร- 2 เมตร มีหลายแบบคือลอบนอนจะวางราบกับพื้นดิน มีงาให้ปลาเข้าทางด้านหัวของ ลอบ ลอบยืนจะวางตั้งกับพื้น มีงาให้ปลาเข้าด้านข้าง ลอบยืนมี 2 แบบ คือแบบกลมตลอดหัวตัดท้ายตัด และแบบท้ายตัดแต่หัวลอบรวบไม้ไผ่มัดเข้าด้วย กัน การใส่ลอบ ถ้าลงต้อน (แนวรั้วกั้นดักปลาขนาดยาวขวางตลอดลำห้วย) ทำเสาไม้ขนาดใหญ่เป็นระยะห่าง 1 เมตร มีเสาค้ำ มีราวไม้ไผ่และฝากั้นปลาขึ้นลง คือทำที่ใส่ลอบขวางลำห้วย สำราญ เมื่อน้ำขึ้นหรือน้ำลดลง เจาะรูใส่ลอบ ฝากั้นทางเดินของปลาทำจาก การสานไม้ไผ่ หรือ ลำเเขมหรือลำไม้ที่มีขนาดเล็กผิวเรียบ อาจจะยาม(กู้)วันละครั้งหรือหลาย ครั้งก็ได้

ความสัมพันธ์กับชุมชน

1. เป็นผลิตภัณฑ์ที่เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่ประชาชนทำเป็นเกือบทุกครัวเรือนเพราะเป็นการสืบทอดภูมิปัญญาจากรุ่นสู่รุ่น

2. เป็นเครื่องมือในการหาปลาและประกอบอาชีพของประชาชน

กระบวนการผลิต

วัตถุดิบและส่วนประกอบ

1. ไม่ไผ่ 

2. หวายเส้น หรือเถาวัลย์

ขั้นตอนการผลิต

1. การทำลอบ

- เลือกไม้ไผ่ที่มีอยู่ในชุมชน ลักษณะไม้ไผ่ที่ต้นแก่ นำมาตัดเป็นท่อน (ความยาวประมาณ 1 เมตร)

- เหลาไม้ไผ่เป็นซุกเล็ก ๆ เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 5-7 มิลลิเมตร

- นำมาเรียงร้อยด้วยเส้นหวาย ถากเรียงกันเป็นแผงวามยาวประมาณ 80 เซนติเมตร และรวบเป็นวงกลม

- เหลาไม่ไผ่เป็นซีกเล็ก ๆ ความยาวประมาน 30 เซนติเมตร สานเป็นแผงเพื่อทำเป็นงาใสไว้ด้านใน  เพื่อดักปลาไม่ให้ออกจากลอบ

-และแบ่งบางส่วนไว้ทำอย่างอื่น อุปกรณ์เสริม เช่น ขอบลอบ ฝาปิดท้ายลอบ

2. การทำแผงเฟือก 

- นำไม้ไผ่เหลาเป็นซีกเล็ก ๆ เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 0.1 เมตร ความยาประมาณ 1 เมตร  โดยให้ปลายข้างหนึ่งแหลม นำมาเรียงร้อยด้วยเส้นหวายเป็นแผง (ความกว้างของแผงประมาณ 1 เมตร) ประโยชน์เพื่อกันปลาให้เข้ามาในลอบ

ลอบดักปลา

ประธานกลุ่มผู้ผลิต ผู้ประกอบการ   นายจันทร์ อภิวันท์

ที่อยู่   75 ม.5 ตำบลสองห้อง อำเภอบ้านแพรก จังหวัดพระนครศรีอยุธยา 13240

เบอร์โทรศัพท์   086-5565628

แหล่งจำหน่ายผลิตภัณฑ์   ภายในอำเภอ และต่างจังหวัด